Nga Olsi Kolami
Këtë vjeshtë, rishfaqja në Tiranë e yllit të baletit shqiptar Edi Blloshmi, ishte lajmi i kronikave të kulturës në media. Ai do të linte skenat e famshme të baletit, për të qenë pjesë e Teatrit të Operës dhe Baletit, këtë herë jo si balerin, por në rolin e drejtorit artistik. Prej 20 vitesh, ai shkëlqeu në skenat botërore, si balerin kryesor nën drejtimin e mjeshtrit Gradimir Pankov në Les Grands Balets Canadiens de Montreal dhe më pas si pjesë e trupës së Baletit të Operës së Lyonit. Eksperiencat e shkëlqyera dhe një repertor i jashtëzakonshëm, duke punuar krah emrave të njohur si Jiří Kylián, e kanë bindur Edi Blloshmin të kthehet në Tiranë, me një frymë moderne dhe me qëllimin që baleti shqiptar të jetë si në teatrot botërore. Pjesë të kalendarit të vitit 2025 pritet të jenë edhe emra të njohur të skenës botërore, një repertor jo vetëm klasik, por edhe bashkëkohor, që pritet t’i japin një tjetër pamje Teatrit të Operës dhe Baletit.
Pas dy vitesh në bordin e TKOB, tani riktheheni me kohë të plotë aty, pse vendosët të ktheheni në Tiranë?
Të qenit pjesë e bordit të TKOB ishte një hap i parë për të mësuar funksionimin e kësaj shtëpie, dhe isha i lumtur që mund të kontribuoja në sfidat e Operës paralelisht me karrierën time si balerin. Kur drejtoresha gjenerale Abigela Voshtina më inkurajoi për postin e drejtorit të baletit, dëshira për t'u angazhuar më thellë për baletin e Tiranës mori përparësi. Rikthimi im në Tiranë është një zgjedhje e bërë nga dashuria për artin dhe nga dëshira për të kontribuar në zhvillimin e baletit shqiptar. E kam nisur karrierën time këtu, në Teatrin e Operës dhe Baletit, dhe gjithmonë kam ndjerë një lidhje të veçantë me këtë vend. Pas përvojës ndërkombëtare që kam fituar ndër vite, tani dua të sjell në Shqipëri një qasje të re, duke ndërthurur traditën me risitë bashkëkohore dhe duke u përpjekur të ngre nivelin e trupës së baletit në skena ndërkombëtare. Të rikthehem në vendin ku nisi pasioni im, është një mundësi unike për të kontribuar në të ardhmen e baletit shqiptar.
Dhjetori shënon bilancin e 2024-ës dhe agjendën e TOB për 2025, çfarë risish presim ndryshe në balet?
Agjenda për vitin 2025 do të sjellë shumë risi për baletin në Teatrin e Operës dhe Baletit. Plani im është të prezantojmë vepra të reja dhe të fuqishme nga koreografë ndërkombëtarë të njohur, si Jiří Kylián dhe shumë të tjerë, që do t’i zbuloni kur të shfaqet programi, për të sjellë një frymë bashkëkohore në repertor. Do të sjellim gjithashtu premiera botërore dhe do të përfshijmë një përzierje të baletit klasik me krijime të reja moderne. Objektivi është të krijojmë një repertor të pasur që tërheq një audiencë më të gjerë, duke ruajtur traditën, por edhe duke evoluar drejt një vizioni më të guximshëm dhe më aktual për baletin shqiptar.
Kurioziteti im konsiston nëse agjenda nën drejtimin tuaj do të jetë klasike apo jo?
Unë kam patur një karrierë jo vetëm me repertor kontemporan, por edhe klasik. Nën drejtimin tim, repertori i baletit në Teatrin e Operës dhe Baletit do të përfshijë një balancë mes klasikes dhe baletit bashkëkohor. Unë besoj në rëndësinë e ruajtjes së trashëgimisë së baletit klasik, pasi është themeli i këtij arti. Megjithatë, kam një vizion të qartë për të sjellë një frymë të re dhe të guximshme, duke eksploruar krijime bashkëkohore që reflektojnë kohën tonë. Publiku shqiptar do të ketë mundësinë të shijojë jo vetëm kryeveprat klasike, por edhe premiera botërore dhe vepra inovative nga koreografë ndërkombëtarë. Repertori do të jetë një përzierje e traditës dhe modernitetit, duke reflektuar zhvillimet më të fundit në botën e baletit.
-
Tuneli i La Manshit, pse dy herë brenda ditës?
9 Nëntor, 12:29
Di që ju keni një repertor të gjerë si balerin kontemporan, a jeni gati të guxoni, të thyeni tabu, të sillni risi në TOB, njësoj si në skena botërore?
Po, jam plotësisht i gatshëm të guxoj dhe të sjell risi në Teatrin e Operës dhe Baletit, duke ndjekur standardet e skenave botërore. Bota e baletit sot kërkon jo vetëm përsosmërinë teknike, por edhe guximin për të eksploruar ide të reja dhe për të thyer tabu. Kam patur fatin të punoj me koreografë dhe artistë të mëdhenj ndërkombëtarë, të cilët më kanë inspiruar për të menduar jashtë kornizave tradicionale. Dua një përzierje të baletit klasik me bashkëkohoren, duke ofruar një platformë për artistët shqiptarë, që të shprehen lirshëm dhe të sfidojnë kufijtë artistikë. Të sjellim risi është një nevojë, jo vetëm një dëshirë, për të mbajtur baletin të freskët dhe relevant.
Më entuziazmoi fakti që shumë emra të njohur do të vijnë në Tiranë, mes tyre Jiří Kylián. Si e bindët të vijë në TOB?
Sjellja e një figure të madhe si Jiří Kylián në Teatrin e Operës dhe Baletit është një arritje e rëndësishme. Gjatë 20 viteve të karrierës sime jashtë Shqipërisë kam patur privilegjin të punoj me koreografë të mëdhenj, si Kylián dhe shumë të tjerë, ku përvoja ime ka krijuar jo vetëm lidhje profesionale, por edhe miqësi të forta në botën e artit. Këto marrëdhënie të ndërtuara me kohën, më kanë ndihmuar të ndërtoj ura bashkëpunimi me artistë të kalibrit të lartë. Kur i prezantova projektin tonë dhe pasionin tim për të zhvilluar baletin në Shqipëri, Jiří e pranoi me entuziazëm këtë mundësi, duke sjellë një nga kryeveprat e tij në Tiranë. Kjo është një mundësi e veçantë për TOB-në dhe për publikun shqiptar.
Cilat janë emrat e tjerë që keni ftuar dhe a mund të zbuloni titullin e ndonjë vepre?
Aktualisht, nuk mund të zbuloj emrat dhe veprat e tjera, pasi jemi ende në procesin e finalizimit të programit për vitin 2025. Megjithatë, shumë shpejt do të kemi kalendarin e ri të publikuar, dhe aty do të gjeni të gjitha detajet për artistët dhe veprat që do të jenë pjesë e repertorit të ardhshëm. Ju ftoj të ndiqni TOB-në për më shumë informacion, pasi kemi shumë surpriza të bukura për publikun.
Ndryshe nga roli i balerinit ku suksesi ose jo, bie mbi ju, në postin e drejtorit artistik, mbani përgjegjësi për gjithë trupën dhe shfaqjen. Si ndiheni për këtë?
Të qenit drejtor artistik është padyshim një përgjegjësi më e madhe sesa të jesh vetëm një interpretues. Si balerin, suksesi ose dështimi është personal, por në këtë rol të ri, kam përgjegjësinë për të gjithë trupën, për secilën shfaqje dhe për ecurinë e baletit, si një tërësi. E ndiej këtë përgjegjësi si një privilegj, jo si një barrë. Kjo është një mundësi për të drejtuar dhe për të frymëzuar artistët që të japin më të mirën e tyre. Jam i bindur që duke punuar së bashku si një ekip, mund të arrijmë sukses të madh dhe të sjellim një nivel të ri të baletit në Shqipëri. Sigurisht që ka sfida, por unë besoj se me një drejtim të qartë dhe me përkushtim, mund të krijojmë shfaqje që do të na bëjnë krenarë të gjithëve.
Si ka qenë reagimi i kolegëve tuaj, kur keni bërë propozimet e para për veprat që do të luhen dhe emrat e protagonistëve? A do të ketë një filtrues?
Reagimi i kolegëve ka qenë pozitiv dhe mbështetës. Sigurisht, gjithmonë ekziston një proces diskutimi dhe shqyrtimi për çdo propozim, që të sigurohemi se çdo vepër apo artist që sjellim, përputhet me vizionin dhe kapacitetet e trupës sonë. Ky "filtrues" është më shumë një bashkëpunim dhe dialog mes nesh, për të zgjedhur atë që është më e mira për publikun dhe për kompaninë tonë, duke ruajtur një standard artistik të lartë.
A duhet që në TOB të ketë një status për ata që duhet të jenë primabalerinë, apo ka ndryshuar ky përcaktim?
Titulli i primabalerinit gjithmonë ka patur një rëndësi të veçantë në botën e baletit klasik, dhe ky status mbetet ende i rëndësishëm. Megjithatë, koha ka treguar se suksesi dhe rëndësia e një artisti nuk varen vetëm nga një titull, por nga puna e tij e përditshme, përkushtimi dhe talenti i shfaqur në skenë. Ndërsa do të vlerësojmë dhe respektojmë hierarkinë tradicionale, fokusi im si drejtor artistik është të krijoj një ambient ku secili balerin, pavarësisht titullit, ka mundësinë të shkëlqejë dhe të tregojë potencialin e tij maksimal. Vlerësimi do të bazohet te merita dhe performanca, jo vetëm te titulli formal.
Perceptimi im dhe jo vetëm, mbi baletin dhuron një ndjesi krenarie për brezin e balerinëve të pas viteve '90, nëpër botë. Cili ishte çelësi i suksesit të tyre?
Çelësi i suksesit të tyre qëndron në një kombinim faktorësh: një përkushtim i madh ndaj artit, puna e palodhur, dhe mësimet e forta që morën në shkollat e baletit shqiptar nga ai brez mësuesish që erdhi nga Rusia, të cilët, pavarësisht sfidave, krijuan një themel të fuqishëm. Gjithashtu, besoj se vështirësitë e Shqipërisë në atë kohë, si dhe pamundësia për të marrë viza lehtësisht, na bënë më të fortë dhe më të përkushtuar për ta çuar këtë art në nivele të larta ndërkombëtare. Pamundësia për t'u kthyer në atdhe, për shkak të situatës së vështirë na shtyu të luftonim edhe më shumë për të çarë përpara dhe për të arritur sukses në skenat më prestigjioze botërore. Kjo ndarje nga vendi ynë, na dha forcën dhe motivimin që të ecim përpara dhe të dallojmë me punën dhe përkushtimin tonë.
Pse tani nuk ka më një gjeneratë të tillë në skenat botërore, që vjen nga Shqipëria?
Një nga arsyet është se brezi i mësuesve që erdhën nga Rusia, të cilët patën një ndikim të madh në formimin e artistëve shqiptarë, tani janë në pension. Kjo ka lënë një boshllëk në përvojën dhe kualitetin e mësimdhënies. Gjenerata e re e mësuesve ndoshta nuk ka arritur të ofrojë të njëjtën nivel edukimi dhe përgatitjeje. Megjithatë, besoj se me mbështetje dhe përkushtim, talenti i ri shqiptar mund të çajë përpara dhe të shfaqë potencialin e tij në skenat ndërkombëtare.
Dëgjova që shfaqjet do të udhëtojnë me ture nëpër botë, a është kjo një mundësi e prezantimit të artit tonë në skenat e njohura?
Po, është një mundësi fantastike për të prezantuar artin tonë në skenat ndërkombëtare. Udhëtimet me ture na japin shansin të demonstrojmë talentin dhe krijimtarinë e artistëve shqiptarë, duke e sjellë kulturën tonë përpara audiencave të reja. Kjo është një mundësi për të ndarë historitë tona dhe për të bërë lidhje të reja në botën e artit. Ne synojmë të shfrytëzojmë çdo mundësi, për të treguar cilësinë dhe pasurinë e artit tonë, dhe besoj se do të jemi në gjendje të lëmë një përshtypje të fortë në skenat ndërkombëtare.
