Një britanike e dashuruar me vendin tonë tregon pse e do kaq shumë traditën, historinë, bukurinë dhe jetën tipike shqiptare, duke hequr dorë nga jeta e dikurshme, për t’i dedikuar Shqipërisë gjithçka.
Alice Taylor, gjithmonë e më shumë po njihesh si “Ambasadorja e Shqipërisë”. Madje edhe në Bio-n e instagramit tënd shkruan ‘E dua Shqipërinë’! Si ka lindur kjo dashuri për vendin tonë?
Nëse do të më thoje katër vite më parë se do të jetoja në Shqipëri, që do ta doja dhe do të krijoja një familje këtu, do të kisha thënë që je e çmendur. Besoj se udhëtimi im këtu ishte fati. Gjatë gjithë jetës sime, ndodhën një sërë ngjarjesh të çuditshme, herë traumatike, herë të trishtueshme, herë të pashpresa. Secila prej tyre më çoi disi në Shqipëri. Vendimi im fillestar për të ardhur këtu ishte vetëm për tre ditë, por më shumë nga këto rastësi dhe ‘katastrofa’, rezultoi që unë të qëndroja për tre javë. Në fund të atyre tre javëve, unë kisha vendosur që doja të jetoja këtu përgjithmonë, dhe kështu bëra. Sapo mbërrita, e ndjeva se ky ishte një vend magjepsës. Ishte i gjallë, i zhurmshëm; ndryshe nga askund tjetër ku kam qenë. Kisha kaluar disa vite të trazuara në jetën time dhe këtu u ndjeva e qetë. Njerëzit ishin të mirë dhe mikpritës, kishte shumë për të shkruar dhe u ndjeva e frymëzuar për të qenë krijuese. Sa më gjatë të qëndroja, aq më shumë ndieja se kjo ishte shtëpia ime dhe ku duhej të jetoja. Unë kam jetuar në Mbretërinë e Bashkuar, Maltë (10 vjet) dhe Qipro (6 muaj), por në Shqipëri ndihem si në shtëpinë time. Edhe sot, nuk mund ta imagjinoj të jetoj kurrë diku tjetër. Dua të plakem këtu, dua që familja ime të jetë e lumtur këtu, dhe shpresoj që një ditë të marr edhe shtetësinë shqiptare. Ka gjëra që më frustrojnë ndonjëherë, por në përgjithësi, kam një dashuri të vazhdueshme për këtë vend. Më pëlqen të eksploroj dhe të udhëtoj, të endem nëpër rrugë, qytete dhe qyteza, të bëj foto, të shkruaj dhe të kënaqem duke mësuar sa më shumë për Shqipërinë. Kam lexuar shumë libra historie mbi tema duke përfshirë gjendjen osmane, mbretin Zog, periudhën komuniste dhe postin e viteve ’90-të; jam interesuar për historinë antike dhe aktualisht jam duke lexuar të gjithë librat që mund të gjej mbi këtë temë. Flas dhe kuptoj shqip dhe po punoj për të përmirësuar nivelin e aftësive të mia! Gjithashtu kam një vlerësim të thellë për zanatet dhe traditat shqiptare, duke përfshirë kostumet dhe pëlhurat tradicionale, filigran, punime druri, qëndisje, dhe produkte si çajra dhe ushqime të ndryshme tradicionale. Mendoj se është e rëndësishme t’i mbash gjallë këto dhe të mbështesësh artizanët dhe bizneset lokale kudo që të jetë e mundur. Shumë prej orendive në shtëpinë time, si çanta, bizhuteri, madje dhe rroba, janë bërë me dorë duke përdorur teknika dhe pëlhura tradicionale shqiptare nga marka si: Artistike Zadrima, Amargi dhe Margjelo.
Si do t’i përshkruaje shqiptarët dhe Shqipërinë, parë nga sytë e një britanikeje?
Unë e shoh Shqipërinë si një vend të bukur, plot potenciale të jashtëzakonshme. Peizazhi dhe fshati janë më të papërpunuara, të egra, të larmishme dhe të pabesueshme, por problemi është se shumica e tyre, përfshirë liqenet, lumenjtë, pyjet dhe bregdeti është nën kërcënim nga zhvillimi i papërgjegjshëm. Ka kaq shumë potencial këtu, nga krijimtaria, forca dhe këmbëngulja e njerëzve të zakonshëm, te madhështia e madhe e maleve dhe lumenjve. Për mua, Shqipëria është një vend i bukurisë, misterit dhe mundësisë për shqiptarët, por fatkeqësisht kjo nuk po shfrytëzohet për momentin. Populli shqiptar është i mirë dhe më ka mirëpritur krahëhapur dhe për këtë jam përjetësisht mirënjohëse.
Duhet të kesh dëgjuar shpesh shqiptarë që thonë se duan të largohen nga Shqipëria; ndërsa ti le Britaninë për Shqipërinë…Personalisht më bën krenare vendimi yt
Kam kaluar 30 vite të jetës sime duke ndjerë se nuk përshtatem. Gjithmonë e ndieja që duhej të isha më e dobët, më e bukur, më e zgjuar ose më e freskët, në mënyrë që të “përshtatesha” me njerëzit përreth meje. Unë kam udhëtuar, kam përjetuar kultura dhe njerëz të ndryshëm dhe jam përpjekur të ndryshoj veten time në shumë mënyra të ndryshme. Por vetëm kur erdha këtu ndjeva vërtet paqe me veten, duke pranuar që unë jam kjo që jam, që stili im është një zgjatim i personalitetit tim dhe ajo që më bën të lumtur, jo ajo që dikush më thotë se është elegant. Kam kuptuar që të jesh vetvetja dhe të jesh i qetë me veten është një nga dhuratat më të mëdha që mund të kemi, dhe jam e lumtur që e gjeta këtu.
Çfarë ka Shqipëria që nuk i gjen në vendlindjen tënde; dhe çfarë ka vendi yt që nuk i gjen në Shqipëri?
Unë u largova nga Anglia shumë kohë më parë, kështu që është e vështirë të përgjigjem. Gjërat e para që më vijnë në mendje që nuk mund t’i arrij këtu janë Prawn Cocktail Crisps (i dëshiroja kur isha shtatzënë dhe shëtisja rrugëve të Tiranës për ditë të tëra duke i kërkuar por ato nuk ekzistojnë këtu) dhe kujdesi për lëkurën nga The Ordinary. Oh, dhe produkte për flokët nga Lush. Sa i përket asaj që Shqipëria ka që Britania e Madhe nuk e ka, ajo listë është shumë e gjatë! Shqipëria ka diell, verëra të gjata e të nxehta, male të bukura, bujtina në fshat, raki, verë të mirë, artikuj të bukur të punuar me dorë, vende si: Shkodra, Berati, Gjirokastra, Butrinti, Ksamili, ushqim i shijshëm (kuzhina angleze është e tmerrshme), dhe kafe të mirë, e të fortë!
Më thuaj veset, ushqimet, traditat, më të çuditshme të shqiptarëve?
Nuk më duken shumë gjëra të çuditshme, megjithëse kishte disa zakone për të cilat ishte e vështirë të pajtohesha. Kur lindi vajza ime, të gjithë donin të vinin në spital dhe njerëzit erdhën pa pyetur dhe thjesht hynë në dhomë duke kërkuar të mbanin vajzën time. E njëjta gjë edhe pasi u kthyem në shtëpi, vinin pa telefonuar, dhe kjo më shqetësoi vërtet. Në Mbretërinë e Bashkuar, ju absolutisht nuk shkoni dhe shihni një nënë të re dhe fëmijën e saj pa pritur për një ftesë, konsiderohet tepër e vrazhdë. Më ka ndodhur shpesh në rrugë nga të panjohur, që donin të prekin apo të puthnin vajzën time. Lidhur me këtë shpesh në Shqipëri japin këshilla (të pakërkuara), që ndonjëherë shkojnë edhe në kritika nga mënyra se si e ushqeja, vishja, mbaja vajzën. Për mua si nënë e re, kjo mënyrë e shqiptarëve për të ndërhyrë kaq shumë ishte vërtet rraskapitëse. Si një nënë e re, kishte shumë pritje që u bënë nga unë për të cilat nuk isha e përgatitur. Kjo ishte vërtet e vështirë për mua dhe vitin e parë të jetës së vajzës time e kalova në një gjendje ankthi. Por ajo ka kaluar tani dhe thjesht e injoroj këdo që kritikon ose përpiqet të ndërhyjë. Gjithçka tjetër, e kam përqafuar. Por edukata ime në një mjedis shumë feminist, liberal dhe të barabartë ka qëndruar me mua dhe është diçka që me siguri do t’ua mësoj fëmijëve të mi.
Ka patur momente kur e ke vënë në dyshim vendimin për t’u shpërngulur në Shqipëri?
Jo. Unë kam pasur probleme këtu për shkak të punës time si gazetare që në disa raste e ka bërë jetesën këtu disa herë të vështirë, por kurrë nuk jam penduar për vendimin tim. Nuk dua kurrë të jetoj diku tjetër.
Përpos si gazetare njihesh edhe si aktiviste e të drejtave te njeriut dhe kafshëve; cili është ai fenomen që të shqetëson më shumë në vendin tonë?
Çdo vend në botë ka probleme me të drejtat e njeriut, grave, lirinë e medias dhe të drejtat e kafshëve, plus çështje si korrupsioni dhe krimi. Asnjë vend nuk është imun ndaj këtyre dhe Shqipëria nuk është aspak më e keqja për asnjërën nga këto. Në fakt, nuk e krahasoj atë me Britaninë e Madhe ose Maltën ose vendet e tjera ku kam jetuar. Njerëzit më pyesin “si mund të thuash se e do Shqipërinë, por megjithatë e kritikon atë?” dhe përgjigjja ime është: kam zgjedhur të jetoj këtu, dua të qëndroj këtu për pjesën tjetër të jetës sime, kam fëmijë që dua ti rris këtu, dhe dua një jetë më mirë për ta, për mua dhe për të gjithë. Dje, isha në një protestë pas vrasjes së Liljana Buzos në Elbasan nga burri i saj që ajo po përpiqej të divorcohej. Shkalla e dhunës në familje është më e lartë në Shqipëri sesa mesatarja e rajonit. Kjo më lëndon shumë! Pasi edhe unë kam pësuar dhunë në familje nga babai im dhe nga një ish partner. Është e tmerrshme. Duke qenë nënë e një vajze, kjo më tmerron edhe më shumë. Mund ta mësoj atë të njohë shenjat paralajmëruese, ta mësoj atë që të jetë e fortë, mund ta mësoj atë për pëlqimin dhe të them JO, dhe mund ta mësoj që ajo nuk ka nevojë për një burrë për të përfunduar jetën e saj…, por nuk mund ta mbroj atë nga një burrë që beson se ka të drejtë ta lëndojë. Më thyhet zemra kur mendoj për gratë e bllokuara në situata abuzive ku nuk mund të shpëtojnë sepse atje nuk ka sisteme për t’i mbështetur ato.
Të ardhmen e fëmijëve të tu e sheh në Shqipëri?
Unë kam një vajzë dy vjeç dhe djalin e partnerit gjashtë vjeç. Sigurisht, dua atë që është më e mira për të dy dhe do t’i mbështes në cilindo vendim që marrin për jetën e tyre. Dua që ata të përfundojnë arsimin e tyre në Shqipëri dhe pastaj kur të jenë 18 vjeç, ata janë të lirë të zgjedhin.
